Welkom in de snelkookpan. Een periode waarin een extreme hoeveelheid aan ogenschijnlijk ongerelateerde intense wereldgebeurtenissen bij elkaar komen en al onze overtuigingen uitdagen.
Wat hebben klimaatverandering, continu oplopende overheidsschulden, een extreme toename in polarisatie, een toenemende kloof tussen rijk en arm en een zingevingscrisis met bij bosjes uitvallende mensen met elkaar te maken?
Niets als je het vanuit een materialistisch perspectief bekijkt. Alles als je het vanuit een perspectief van samenhang bekijkt. Een perspectief waarin ieder klein onderdeel van het universum inherent verbonden is met ieder ander deeltje. Een perspectief waarin de mensheid als geheel geleid wordt door een dieperliggende intelligentie met zijn eigen doel.
Hoe donker de toekomst ook lijkt, crisis leidt altijd tot broodnodige transformatie. Het woord apocalypse betekent het einde van de wereld, maar ook het begin. Het is "the shedding of the skin", het oude dat sterft om plaats te maken voor het nieuwe.
Zolang we niet durven te erkennen dat onze grootste vijand in onszelf zit, ziet het er niet goed uit voor de mensheid. In plaats van de harde waarheid in onszelf onder ogen te komen, wijzen we liever de vinger naar de ander. Zij zijn de veroorzakers van onze pijn, de reden van al onze ellende.
But what if I should discover that the least amongst them all, the poorest of all beggars, the most impudent of all offenders, yea, the very fiend himself – that these are within me, and that I myself stand in need of the arms of my own kindness – that I myself am the enemy who must be loved, what then? - Carl Gustav Jung
Hoe meer we baden in onschuld, hoe donkerder de wereld om ons heen wordt. Hoe langer we onze mortaliteit proberen te vermijden, hoe harder apocalypse op de deur klopt.
Hoe harder we vastklampen aan ons geloof in eeuwige vooruitgang en groei, hoe dieper de chaos die volgt. Het spel van orde en chaos is altijd op zoek naar balans. Maar in een wereld waarin een duidelijk trend naar orde zichtbaar is, is chaos een onoverkomelijk gevolg.
In eeuwenoude tradities zoals het Boeddhisme is ignorance de reden van ons lijden. Niet willen zien hoe de realiteit in elkaar steekt, omdat deze waarheid simpelweg te veel pijn doet. Een simpel voorbeeld is de dood, een onderwerp dat we maar al te graag vermijden terwijl ieder van ons onoverkomelijk zijn dood tegemoet loopt. Het is deze onwil om de realiteit onder ogen te komen, het onbewust onderdrukken van alles wat we niet willen dat is, die zo'n destructief effect heeft op de buitenwereld. Want alles wat er in onszelf niet mag zijn, manifesteert zich in de buitenwereld.
Het is waarom oorlogen uit naam van het "goede" worden gevochten. "Wij, de onschuldigen, zullen onszelf moeten verdedigen door "het kwaad" te vernietigen. Met onschuld voorop wijzen we andere culturen op hun gebrek aan democratie, terwijl onze democratie langzaam verzand in polarisatie-politiek waarin een subtiele middenweg of enige vorm van realisme niet meer vindbaar is. Als je niet vóór bent, ben je tegen. Kies je geen kant, maar bekijk je het verhaal vanuit meerdere perspectieven, dan ben je een vijand voor het op niets anders dan angst gebaseerde collectieve verhaal. Angst om de situatie echt onder ogen te komen. En angst om af te wijken van de groep en daarmee mikpunt te worden van de collectieve schaduw van onschuld, geprojecteerd op de kwetsbare einzelgänger die voor zichzelf durft te denken.
When one has several times seen this development at work, one can no longer deny that what was evil has turned to good, and what seemed good has kept alive the forces of evil. The arch-demon of egoism leads us along the royal road to that ingathering, which religious experience demands. - Carl Gustav Jung (voorgelezen door Alan Watts)
Moet het stoppen? Of is crisis de brandstof voor transformatie? Het is tegenwoordig een veelgebruikte zin in de politiek: "Dat moet stoppen". Geweld moet stoppen, oorlog moet stoppen, alles wat slecht is moet stoppen. Hoewel ik het op rationeel niveau eens ben, besef ik me dat juist dit simpele gedachtegoed onderdeel is van de crisis. Een mens kan niet stoppen met de schaduw die in hem zit projecteren op de buitenwereld. Het is niet iets wat je doet, het is hoe je de wereld ziet. Een drugsverslaafde kan niet simpelweg stoppen met drugs. Het verlangen naar het gevoel dat de drugs hem geeft, gepaard met het willen vermijden van de pijn die hij op dit moment voelt, is veel sterker dan onze persoonlijke wil. Diezelfde persoonlijke wil die zo hoog staat aangeschreven en nog steeds door wereldberoemde zelfhulp-goeroes genoemd worden om succesvol te worden.
We kunnen de huidige tijd zien als verschrikkelijk, als iets wat nooit had moeten gebeuren. Maar we kunnen het ook zien als een transitie. Misschien moeten we op onze knieën vallen van berouw, smekend om verlossing, om er achter te komen dat het zo niet meer kan. Misschien is dit de enige manier om een nieuwe stap in het menselijke collectieve bewustzijn teweeg te brengen. Één van verbondenheid met het universum en elkaar. Waarin we beseffen dat niet zij de vijand zijn, maar wijzelf, diep verborgen in onze menselijke aard.
Een transitie naar het nieuwe, wat betekent dat het oude eerst moet sterven. De dood van een wereldbeeld gebaseerd op ego, polarisatie en dualiteit, om plaats te maken voor een wereldbeeld van eenheidsbesef. Het o zo nodige besef dat het licht en het duister in ons allemaal regeren als onderdeel van het complete universum, zodat we als mensheid de container kunnen worden waarin die polariserende kracht kan bestaan. Zonder erop te reageren. Net zoals Buddha niet reageerde op Mara, godin van de verleiding, en Jezus zich niet liet verleiden door Satan.
Chaos en orde, donker en licht, goed en slecht, in balans in onszelf als onszelf. Groots en klein, onbreekbaar en zo kwetsbaar. Niet acterend om onze duisternis te vermijden, maar dit in ieder moment durven dragen zoals Jezus zijn kruis droeg.
Spiritualiteit als tegenbeweging? Of hetzelfde egoïsche verhaal, verpakt in een ander jasje?
De opkomst van spiritualiteit in welke vorm dan ook is niets anders dan een tegenbeweging. Een beweging tegen de drang naar controle en orde, de dominante rol van het ratio en de fragmentatie van zingeving. Het is chaos op een persoonlijk level, vaak ontstaan door persoonlijke crisis, waarbij Ego niets anders kan dan ook hier weer orde aan te brengen door vast te klampen aan spirituele woorden, concepten, groepen, kleding en andere materiële zaken die alles tegenspreken waar spiritualiteit echt om gaat.
En tegelijkertijd is het juist deze beweging, een steeds groter wordende onderlaag van de maatschappij, die los breekt van het collectieve verhaal door persoonlijke catharsis en zo ruimte geeft om het nieuwe verhaal te laten ontstaan. Eerst in het zeldzame individu, maar uiteindelijk in de mensheid als geheel.
Een nieuw verhaal waarin mythe, chaos, mysterie en ratio, orde en wetenschap elkaar weer vinden. Beide als onderdeel van de wereldziel die ons allemaal omvat. Samen één als wereld. Hemel en Aarde onlosmakelijk verbonden, waarin de mens weer de brug wordt tussen het materiële en het onzichtbare, onverklaarbare spirituele.
De weg vooruit is duidelijk. Crisis is de brandstof voor transformatie, maar pas als de uitweg niet meer te vinden is. Pas dan komen we er achter dat de enige uitweg is om naar binnen te keren, om te bidden tot hulp en te confronteren wat ons leidt tot zoveel lijden en geweld. En misschien, heel misschien, is het door deze oorlog in jezelf te laten woeden, dat oorlog in de buitenwereld niet meer nodig is.
Comentarios